Kryteria oceny stanów zachowania banknotów według międzynarodowych standardów IBNS – International Bank Note Society. Tłumaczenie – Damian Marciniak.
Uncirculated (UNC, I, 1)
Perfekcyjnie zachowany banknot, z którym nigdy ani emitent, ani kasjerka czy nawet kolekcjoner, a tym bardziej przeciętny człowiek nie obchodził się nieumiejętnie.
- papier jest czysty i sztywny bez przebarwień
- rogi są ostre, bez żadnych śladów zaokrągleń (zaokrąglone narożniki świadczą często o tym że banknot był czyszczony, „prany” lub naprawiany)
- banknot w stanie UNC ma oryginalne, naturalne lśnienie
Słowo „Unirculated” jest używane przy ocenie stanów zachowania jako jakościowy pomiar wyglądu banknotu. Jest to banknot z którym nigdy nic nie robiono, bądź po prostu nie został wprowadzony do obiegu i tylko do takich banknotów termin ten jest uzasadniony, chociaż np. jest wiele banknotów, które nigdy nie weszły do obiegu, nie przekazywano ich z ręki do ręki, ale z którymi obchodzono się nieumiejętnie – np. w banku, podczas składowania czy transportu – ale mogą być one określone już tylko jako About Uncirculated.
Plamienia bądź rozmazania farby (często spotykane np. na banknotach PRL, które zostały przepuszczone przez ówczesne maszyny do liczenia), drobne zgięcia powstałe w wyniku liczenia itd. jednoznacznie dyskryminują banknot jako UNC. Określenie UNC jest terminem nie podlegającym dyskusji i dotyczy banknotów którym nic nie można zarzucić.
About uncirculated (AU, I-, 1-)
Praktycznie idealnie zachowany banknot, z nieznacznymi tylko śladami użytkowania.
- może mieć ślady liczenia bankowego
- możliwe drobne zagięcia narożników lub jedno lekkie przegięcie przez środek (nie oba te defekty)
- banknot w stanie AU nie może być złamany
- papier jest czysty i świeży z naturalnym połyskiem – lśnieniem
- rogi nie są zaokrąglone
Extremely Fine (EF, XF, II, 2)
Bardzo atrakcyjny banknot z nieznacznymi śladami użytkowania.
- maksymalnie trzy lekkie zgięcia, lub jedno złamanie
- papier jest czysty i świeży, z naturalnym połyskiem – lśnieniem
- rogi mogą mieć jedynie delikatne zaokrąglenia
- mogą być również drobne ślady zużycia w miejscach gdzie zgięcia dochodzą do krawędzi
Very Fine (VF, III, 3)
Atrakcyjny banknot z większa ilością śladów użytkowania i obiegu.
- może mieć kilka zgięć, zarówno poziomych jaki i pionowych
- może być delikatnie przybrudzony lub możliwe lekkie rozmycie kolorów, plamienie farby
- papier jest ciągle stosunkowo świeży i sztywny, nie sflaczały
- nie ma naddarć marginesów, aczkolwiek krawędzie wykazują ślady zużycia
- rogi są zużyte ale nie w całkiem zaokrąglone
Fine (F, IV, 4)
Banknot ze znacznymi śladami obiegu, wieloma zagięciami, złamaniami i zagnieceniami.
- papier nie jest nadmiernie brudny ale może być już sflaczały
- krawędzie mogą wykazywać znaczne ślady zużycia z drobnymi naddarciami marginesów, ale nie dochodzącymi do rysunku
- w środku nie może być dziurki od zgięć
- kolory są czyste ale już nie świeże
- dziura po zszywkach lub dwie nie są czymś niezwykłym dla banknotu w tym stanie
- ogólny wygląd banknotu jest całkiem przyzwoity
Very Good (VG, V, 5)
Mocno zużyty, zmaltretowany banknot ale ciągle w całości.
- narożniki mogę być już mocno zniszczone, zaokrąglone i ponadrywane
- naddarcia mogą dochodzić do rysunku, a w środku możliwa dziurka od składania
- możliwe przebarwienia czy plamy
- dziury po pineskach czy zszywkach są czymś normalnym
- banknot ogólnie ponaddzierany, ale bez brakujących fragmentów
- banknot w tym stanie mimo wszystko nie może mieć nieatrakcyjnego wyglądu.
Good (G, VI, 6)
Mocno zużyty i zniszczony banknot z normalnymi zniszczeniami wynikającymi z długiego okresu bycia w obiegu.
- silne, wielokrotne zgięcia i załamania
- plamy, dziury po szpilkach i zszywkach
- przybrudzenia i przebarwienia
- ponaddzierane krawędzie
- dziura na środku
- okrągłe rogi
- ogólnie nieatrakcyjny wygląd
- niewielkie kawałki banknotu mogą być brakujące
- banknot może być pomazany
Fair
Bardzo zniszczony, brudny i podarty banknot. Większe kawałki banknotu mogę być pooddzierane lub brakujące. Duże części banknotu są niewyraźne.
Poor
Bardzo zniszczony, poplamiony, podarty i z dużymi ubytkami. Może być posklejany taśmą, aby się trzymał w jednym kawałku. Taki banknot jest brany pod uwagę w kolekcji jedynie w przypadku bardzo rzadkich egzemplarzy, lub gdy jest to w ogóle jedyny znany egzemplarz danego banknotu.